مجید عسکری زاده عضو شورای اسلامی شهر بندرعباس:
حاشیه نشینی ؛ تهدید یا فرصت بالقوه نظام شهری در بندرعباس
حاشیه نشینی معادل كلمه لاتین (Marginal settlement) یكی از پدیده های اجتماعی است كه به سبب توسعه كلان شهرها به وجود می آید."بانك جهانی "حاشینه نشینی را این گونه تعریف می كند: بخش هایی از شهر كه مورد غفلت واقع شده اند و كیفیت و شرایط زندگی در آن به شدت پایین است.
💢حاشیه نشینی معادل كلمه لاتین (Marginal settlement) یكی از پدیده های اجتماعی است كه به سبب توسعه كلان شهرها به وجود می آید."بانك جهانی "حاشینه نشینی را این گونه تعریف می كند: بخش هایی از شهر كه مورد غفلت واقع شده اند و كیفیت و شرایط زندگی در آن به شدت پایین است.حاشیه نشینی مانند دیگر پدیده های اجتماعی ریشه ها، علت ها و عواملی دارد. کار شناسان مهم ترین عامل حاشیه نشینی در شهرها را صنعتی شدن كلانشهرها و به تبع آن مهاجرت مردم به سمت كلان شهرها می دانند.حاشیه نشینی امروز معلول صنعتی شدن شهرها و تغییر در شیوه تولید اجتماعی است. یعنی شیوه تولید ما از حالت سنتی به حالت صنعتی تبدیل شده و این تغییراتی در كانون پدید آورده است كه همین تغییرات باعث تفكیك بین گروه های اجتماعی شده است. در دوره های پیشین، زندگی در ایران بیشتر به صورت روستایی و نظام ارباب - رعیتی رواج داشت و شهر ها نیز هر كدام به تفكیك مذهبی، صنعتی یا اداری بودند از این رو رفت و آمد مردم به سایر شهر ها و روستاها بسیار محدود انجام می شد اما پس ازانقلاب مشروطیت چهره جامعه ایرانی به سمت جامعه صنعتی و شهری آن هم به صورت نامتوازن و وابسته تغییر پیدا کرد.
💢 بنابراین این پدیده در ایران ازدوره انقلاب مشروطه شروع می شود، در سال 1320 هجری خورشیدی نخستین مرحله اوج گیری خود و در سال 1332 خورشیدی مرحله بعدی اوج گیری خود را تجربه میکند. پدیده حاشیه نشینی در داخل و خارج از شهرهای بزرگ و حتی شهرهای متوسط کشورهای در حال توسعه، در حال رشد است و حتی در بعضی از این جوامع رشد جمعیت در مناطق حاشیه نشین بیشتر از رشد جمعیت در شهر اصلی است. در شکل گیری پدیده نامطلوب حاشیه نشینی در جوامع در حال توسعه از جمله ایران عوامل مختلفی چون رشد جمعیت، مهاجرت، مسائل اقتصاد ی، چارچوب های قانونی و غیره دخیل بوده اند. شهر بندرعباس نیز به تبع رشدی که در چند دهه گذشته بخصوص در دهه 70 و80 داشته وجمعیت زیادی از روستاها وشهر های مختلف به شهر مهاجرت کرده اند با معضل حاشیه نشینی روبرو شده است. علیرغم هر آنچه بهعنوان آسیب های اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و امنیتی پدیده حاشیهنشینی بهعنوان تهدیدی بالقوه نظام شهری در بندر عباس عنوان شده، این موضوع بهشرط توجه مسئولین و تمرکز دقیق و برنامهریزیشده بر مناطق هدف (محلات چاهستانیها، کمربندی، دوهزار وسنگ کن و...)میتواند جنبههای سود مندی (فرصت) هم داشته باشد.
💢به هر حال، ساکنین مناطق حاشیه شهر بندرعباس، نیروی انسانی انبوه و جوان که غالباً معطوف به سنین 18 تا35 سال هستند و بهکارگیری این گنجینه پنهان، هم جنبه اشتغال زایی خواهد داشت و هم با تأمین درآمدی این اقشار کم برخوردار، خود به خود پدیده حاشیهنشینی را ساماندهی میکند.در برنامه ملی بازآفرینی شهری پایدار مشخص میشود که شهرداریها در کلانشهرها علل خصوص کلانشهر بندرعباس وظیفه ساماندهی مناطق حاشیه نشین، مسیر گشایی و ایجادفضای سبز را برعهده دارند. برنامه ششم توسعه نیز به وزارتخانه راه و شهرسازی، وزارت کشور و همچنین شهرداریها تکلیف کرده است که عملیات احیاء، بهسازی، نوسازی، مقاوم سازی و باز آفرینی سالانه در ۲۷۰ محله از بافتهای ناکارآمد میانی ، تاریخی و سکونتگاه های غیررسمی اجرایی شود. بر اساس این هدفگذاری ها، برنامه ملی باز آفرینی شهری در کشور تا پایان برنامه ششم توسعه مساحتی حدود ۶۶ هزار هکتار با جمعیتی حدود ۹ میلیون نفر را تحت پوشش خود قرار میدهد. برای اجرای این طرح، حدود ۱۲۳ هزار و ۵۰ میلیارد تومان پیش بینی شده است که منابع این طرح از شهرداری ها، سرمایه گذاری بخش غیر دولتی داخلی و خارجی و همچنین دستگاه های دولتی عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری تامین می شود؛ به این ترتیب که شهرداری ها ۳۷ هزار میلیارد تومان و دستگاه های دولتی عضو ستاد ملی بازآفرینی شهری ۳۸ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان از منابع مورد نیاز را تامین می کنند و ۴۸ هزار میلیارد تومان نیز از محل سرمایه گذاری های بخش غیردولتی تامین خواهد شد.
💢بـدون شـک شهرداری بندرعباس بهعنوان محور اقدامات اجرایی در سطح شهر و به عنوان عالیترین و عمدهترین مرجع مدیریت شهری، دارای گسترده ترین و متنوعترین وظایف و مسوولیتها در موضوع به سازی شهری می باشد. هر چند طبق قانون متولی سکونت گاه های غیررسمی دولت بوده و وظیفه ساخت مسکن برای حاشیه نشینان برعهده دولت است و باید این کار توسط راه و شهرسازی و سازمان به سازی شهری انجام شود و متولی اصلی این دو نهاد هستند ولی مجموعه شهرداری بندرعباس نیزبه عنوان مدیریت شهری از کنار این موضوع به سادگی عبور نکرده و خود را مکلف به ساماندهی این معظل شهری کرده است. بدین ترتیب وبا توجه مسولیت های نهادهای مختلف اینجانب به عنوان عضو شورای اسلامی شهر پیشنهاد می نمایم كه كلیه فعالیت های فرهنگی كه در سطح شهر و مركز شهر انجام می شود به حاشیه شهر نیز كشیده شود. ایجاد فرهنگ جدید و كار فرهنگی را مقوله ای زمان بر و لاك پشتی می دانم مانند احداث سینما، سالن تئاتر، فرهنگ سرا، واماکن فرهنگی و ورزشی که امری بسیار مفید وسودمند می باشد . کاری که شهرداری بندرعباس تحت عنوان فرهنگسرای محلات در حال انجام دادن است، اما شهرداری به تنهایی قادر به حل این مسئله نیست، تمام ادارات و مسولین مربوطه باید پای کار باشند.
💢 رشد جمعیت ساکنان مناطق حاشیهای شهر بندرعباس، اگر یک دلیل مشترک و مشخص داشته باشد، همان موضوع اشتغال و تمرکز امکانات شغلی در شهر بوده است. افرادی که در چند سال اخیر، همچون سیلی به مناطق حاشیه شهر بندرعباس هجوم آوردهاند، اغلب جوانانی هستند که کشاورزی، دامپروری، باغداری و شغلهای سابق خود را به خاطر معضلات زیست محیطی همچون خشکسالی و یا مشکلات اقتصادی همچون عدمحمایت جهاد کشاورزی و پوشش بیمهای ناقص، رها کرده و به دنبال مشاغل خدماتی به شهر بندرعباس آمدهاند و به دلیل گرانیهای مرسوم در شهرهای بزرگ، توان اسکان در داخل شهر را نداشته و بهناچار با سکونت در مناطق حاشیه شهر، بر حجم معضلات میافزایند.اما به کار گیری این نیروهای آماده مناطق حاشیه ای در نهادهای دولتی و خصوصی، به عنوان مثال جذب و استخدام این افراد در ادارات مختلف از جمله اداره آب، برق و شهرداری بندرعباس به خوبی پیش رفته، اما دیگر ادارات، نهادها وصنایع بخصوص صنایع غرب شهر هنوز در جذب نیروهای حاشیه نشین توفیق چندانی نداشته اند ولازم است استاندار محترم به نمایندگی از دولت ونمایندگان مجلس به نمایندگی از مردم با همراهی مسولین مربوطه با ایجاد کارگروهی ویژه نسبت به استخدام افراد حاشیه نشین در ادارات مختلف شهر اهتمام ویژه ای داشته باشند و در ادامه بهکار گرفتن در پروژههای ساختمانی شهری از یکسو و ساماندهی وضعیت شغلی آنها در روستاها از سوی دیگر میتواند کمک شایانی به مهاجرت معکوس و رفع مشکلات پدید آمده فعلی در شهر بندر عباس باشد.
نظر دهید